Er zijn meerdere definities van lokale partijen in omloop. Bestuurskundige Schaap spreekt van “partijen die slechts in één gemeente aan de verkiezingen deelnemen”. Volgens de Vereniging voor Plaatselijke Politieke Groeperingen (VPPG) is een lokale politieke groepering een “partij of groepering, die slechts in één gemeente aan de gemeenteraadsverkiezingen meedoet en geen enkele binding heeft met een landelijke partij” (website VVPG, 18 februari 2019).
Onderzoekers van Necker van Naem definiëren een lokale partij als een partij die “onder een conform de Kieswet geregistreerde aanduiding boven de kandidatenlijst heeft deelgenomen aan de laatstgehouden verkiezingen van één der Provinciale Staten, gemeenteraden of algemene besturen van een waterschap en daarin met een zetel is vertegenwoordigd” (Necker van Naem 2013: 8). De Kiesraad houdt het op “een groep mensen die probeert zetels te winnen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen en zich daarbij niet (organisatorisch of door middel van naamgeving) heeft verbonden met een groep (of meerdere groepen) die dat (ook) in andere gemeenten of bij de provinciale of landelijke verkiezingen probeert (proberen) te doen” (Kiesraad 2018). Onder ‘niet-lokale partijen’ (soms wordt enkel van ‘landelijke partijen’ gesproken) worden doorgaans de lokale afdelingen van de landelijke, in de Tweede Kamer vertegenwoordigde, partijen bedoeld. Denk bijvoorbeeld aan de VVD in Roosendaal of het CDA in Enschede. Deze tweedeling is echter vrij grof. Er zijn immers ook partijen die niet landelijk georganiseerd zijn of verbonden zijn aan een in het Parlement vertegenwoordigde partij, maar wel in meer dan een gemeente meedoen. Voorbeelden hiervan zijn onder andere de Fryske Nationale Party (FNP) en NIDA. Opvallend is dat in veel van de in dit rapport veelvuldig aangehaalde onderzoeken een duidelijke definitie van ‘lokale partij’ ontbreekt.1 Het is daardoor onduidelijk welke partijen zijn onderzocht. In dit rapport hebben we een voorkeur voor een enge definitie van een lokale partij. Dat wil zeggen partijen die in één gemeente meedoen aan gemeenteraadsverkiezingen of voornemens zijn dat te doen.
Een of meerdere personen die mee (willen) doen aan de gemeenteraadsverkiezing(en) van één gemeente zonder een organisatorische verbinding met een politieke partij die dat ook in een of meerdere andere gemeenten doet of meedoet aan de verkiezing van Europees Parlement, Federaal, Vlaams, Provinciale en of lokaal niveau.